Летапісы пра нараджэнне Пагоні

Казбярук Уладзімір

Асновы магутнасці Вялікага Княства Літоўскага закладваліся ў XIII ст. Гэта быў час, калі вырашаўся лёс цэлых плямёнаў i княстваў, з якіх маглі б - пры спрыяльных акалічнасцях - утварыцца народнасці i дзяржавы. Вырашаўся ён у шматлікіх войнах, залежаў ад таго, як князі, вялікія i меншыя, умелі ацэньваць міжнародныя абставіны, сітуацыю ў суседніх княствах, рабіць адпаведныя вывады, знаходзіць саюзнікаў, а перш за ўсё - бараніць сябе са зброяй у руках. Па адных i тых самых воўчых законах дзейнічалі I татара-мангольскія орды i каталіцкія ордэны крыжакоў, мечаносцаў, братоў дабжынскіх (адзін з тагачасных каталіцкіх ордэнаў). Крыжакі з запалам i дзікасцю пустошылі ўладанні i язычніцкіх прыбалтаў, i польскіх каталіцкіх княстваў, а таксама праваслаўныя землі Вялікага Княства Літоўскага. Даверлівы князь Конрад Мазавецкі (не Кандрат, як ён называецца ў манаграфіі Міколы Ермаловіча «Старажытная Беларусь»), запрасіўшы ў 1226 г. крыжакоў, праклаў дарогу на ўсход для закутых у жалеза воінаў. Яны на працягу трох стагоддзяў, аж да 1525 г., трымалі ў жаху цэлыя абшары як Польшчы, так i Вялікага Княства Літоўскага.

ВІЛЕНСКІЕ ПАЛЯКІ

Гутарка зь Вячаславам Вярэнічам

Аўтар і вядучы Сяргей Абламейка

Месяц таму мне давялося браць удзел у адной з навуковых канфэрэнцыяў у Польшчы, прысьвечаных 1918 году ў гісторыі польскага народу і суседніх краінаў.

Адзін з дакладаў быў прысьвечаны спрэчцы за Вільню паміж палякамі і летувісамі. Аўтар вельмі пранікнёна і патэтычна абураўся некаторымі дзеяньнямі летувісаў, накіраванымі на захоп «чыста польскага гораду», якім тады была Вільня.

АРШАНСКАЯ БІТВА

Анатоль Грыцкевіч

            Бітва еўрапейскага значэння

            Адной з вялікіх бітваў ХVІ стагоддзя з'яўляецца бітва пад Оршай, якая адбылася 8 верасня 1514 г. паміж войскам Беларуска-Літоўскай дзяржавы, якім камандаваў князь Канстанцін Іванавіч Астрожскі, і маскоўскім войскам, што налічвала амаль утрая больш воінаў, чым у войску Канстанціна Астрожскага. Перамогу атрымала войска нашай дзяржавы.

ПАДСТАВОВЫЯ ВЕДЫ ПА БАЛТЫЗМАМ І АБ ТРАНСФАРМАВАНЬНІ ІМЁН УЛАСНЫХ З АГУЛЬНАПАГАНСКІХ У СЛАВЯНСКІЯ

В. Анціпаў

У апошні час у гістарычнай літаратуры вельмі часта стала ўжывацца паняцце «балтызм» (ўсходне-балцкія, заходне-балцкія мовы, балцкае паходжаньне, балцкія імёны). Гэтыя тэрміны часта ўжываюцца разам з іншымі (паганства, міграцыя, славянізацыя). Усё разам гэта значна заблытвае непадрыхтаванага чытача.